TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA İSTİHDAM PİYASASINDA DÖNÜŞÜM YAŞANIYOR

Yeni yılda yeni iş modelleri trend olacak

İstihdam piyasası, pandemi döneminin ilk aylarında derinden etkilenirken, büyük istifalar dönemi ile başlayan 2021 yılı sonrasında hareketlendi ve 2022 yılını da verimli geçirdi. 2023 yılında ise özellikle enflasyonun hız kesmemesi ve global teknoloji devlerinin yüksek miktarda işten çıkarmalarıyla istihdamda tekrar durgunlaşma hissedildi. Türkiye’de teknoloji alanında işe alımlarda hala bir yavaşlama gözlemleniyor.

Uluslararası üst düzey işe alım ve danışmanlık şirketi Michael Page Türkiye Genel Müdürü Fatih Cömert, istihdam piyasasındaki son gelişmeleri ve 2024 yılına yönelik öngörülerini özetledi.

Enflasyon maaş zam taleplerini etkiliyor

Avrupa’da nispeten kontrol altına alınırken Türkiye’de halen yüksek seviyede seyreden enflasyon nedeniyle maaş artış oranlarındaki sorunlar devam ediyor. Çalışanlar iş değişikliği yapanlar, şirketler, yüzde altmış gibi yüksek oranlarda maaş artışı talepleriyle karşılaşıyor.

Ayrıca Avrupa ülkelerinde maaşlara enflasyonun altında zam yapılırken, Türkiye’de enflasyonun üstünde oranda artış yapıldı. Ancak döviz kurlarının ülkede bir süre artmaması nedeniyle, çalışanların döviz cinsinden maliyetlerinin yükselmesi yabancı yatırımlara sıkıntı yaşattı. Bu durumda son iki yılda Türkiye’deki yabancı firmaların yatırımlarında yavaşlama görüldü.

Türkiye’deki yerli ve global şirketlerde çalışanların katılımıyla gerçekleşen Michael Page Ücret Araştırması 2023 Üçüncü Çeyreği sonuçlarına göre istihdam açısından sektörlerin son durumu ;

Şirketler genelde sene ortasında maaşlara ortalama yüzde 28-35 civarında artış yaptı. Ekim ayında tekrar zam yapan firmalar olmasına rağmen, büyük çoğunluğun 2024 yılı Ocak ayında zam yapması bekleniyor. Çalışan ücret artışlarında Yönetici Asistanı ve İnsan Kaynakları rollerinde çalışanların maaşlarındaki artış diğer rollere göre oldukça yüksek olmasıyla dikkat çekti.  Sektör olarak baktığımızda teknoloji sektöründe yüksek artışlar dengelendi, yüzde 30 civarlarında artışlar oldu. Sektör olarak zorluklar yaşayan sağlık ve yaşam bilimleri piyasasında kur sabitlemeler global ilaç firmalarını etkiledi. Ama buna rağmen sektör ortalamasının üzerinde maaş artışları yaptılar. Bu durum ise sağlık maliyetlerine yansıdı. Lüks perakende sektöründe çalışanlar ise piyasadaki sıkıntılardan fazla etkilenmedi ve ortalamanın üzerinde maaş zammı aldılar. Kalifiye eleman bulma konusunda en çok teknoloji sektörü zorluk yaşarken, oyun sektörü, pandemi döneminde büyümesine rağmen sonrasında küçülerek normal boyutlara ulaştı. Otomotiv, sanayi, tekstil alanlarını da içine alan üretim sektörü ise her zaman olduğu gibi stabil ilerliyor, piyasadaki çalkantılardan nispeten daha az etkileniyor. Bankalar da geçen seneye kıyasla orta derecede iyi gidiyor. Turizm sektöründe hareketlilik yaşanmakla birlikte henüz istenen seviyelere gelmedi, enflasyon maliyetleri fazlasıyla zorladı. Genel hatları ile perakende sektöründe ise istihdam 2023 yılında nispeten iyiydi. Geçen yıl bankacılık alanında çalışanların maaş zamları ortalamanın altındaydı. Sektör geçen yıl daha temkinli giderken bu yıl ortalamanın üzerinde zamlarla durumu dengelemeye çalıştı.

Türkiye’deki üst düzey çalışanların da katılımıyla global pazarda yapılan  PageGroup Yetenek Trendleri 2023 Araştırması da profesyonellerin iş hayatındaki yeni çalışma modelleri hakkında önemli ip uçları veriyor.

Çalışma Modellerinde yeni trendler

Avrupa’da iş başvurularındaki öncelik sırası değişime uğradı. Çalışanlar için, iş ve hayat dengesini kurabilmek ve daha esnek çalışabilmek ilk tercih, ücret ikinci tercih, kariyer gelişimi ise de üçüncü sırada yer alıyor. Türkiye’de ise birinci motivasyon hala ücretler oluyor.

Yeteneği bulmak kadar elde tutmak da çok daha zorlaşıyor. Çalışanlar eskiden amaç olarak gördükleri işi şimdi bir araç olarak görüyor. İş-hayat dengesi çok daha önem kazanmaya başladı. Firmaların yetenekleri elde tutabilmek için bu önceliğe dikkate alması gerekiyor.

Evden ya da uzaktan çalışanlar %10 kadar daha fazla verimli olurken, iş yerine olan sadakatte ise azalma görülüyor. O yüzden işverenler yeniden ofiste çalışma sistemine dönmeye başladı. Türkiye’de şirketlerin %52 si beş gün ofiste çalışma sistemini benimserken diğerleri hibrit – haftanın belli günlerinde ofis ya da tamamen uzaktan çalışma sistemini uygulamayı tercih ediyor.

Şirketlerin üst düzey yöneticilerde görmek istediği üç temel özellik ise ; birincisi çevik olmak, ikincisi analitik düşünebilme yetkinliği ve üçüncüsü yaratıcılık olarak gözlemleniyor.

Yurtdışında çalışma talebi kadar eğitim talebi de artıyor

Geçen yıl genellikle çalışanlar yeni iş bulmak için yurtdışını tercih ediyorken, bu yıl gençler yüksek eğitim döneminden itibaren yurtdışını tercih etmeye başladı. Türkiye’de işe başlamadan doğruca yurtdışında işe başlamayı tercih edenlerin sayısı da her geçen gün artıyor.  Üst düzey profesyoneller kadar yeni mezunlar da yurtdışına gitmeyi tercih ediyorlar.

Freelancer- Serbest Çalışan Modeli yaygınlaşıyor

İstihdam piyasası 2024 yılında, bu yıla benzer şekilde ilerleyecek gibi görünüyor. Global firmalar özellikle Avrupa’da geçici istihdama yöneliyor. Türkiye’de sınırlı düzeyde seyreden freelancer-serbest çalışan modeli Avrupa’da yaygınlaşıyor. İnsanlar belli saat dilimleri içinde işe gitme sisteminden sıyrılıp, proje bazlı olarak dışarıdan çalışma modelini tercih etmeye başlıyor. ABD ve Avrupa ülkelerinde yıllardır özellikle bilişim teknolojisi alanında uygulanmakta olan bu çalışma tarzı, diğer sektörlerde de yaygınlaşmasını önümüzdeki yıllarda sürdürecek. Ülkemizde sektörlerin yeni tanışmaya başladığı bu çalışma modelini orta ve uzun vadede, yani 2025 ve sonrasında daha fazla görmeye başlayacağız.