ENFLASYONDAN İŞÇİYE ÇİFTE DARBE

02 Mayıs 2023 09:55

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından kısa süre önce yayınlanan Ücretlerin Vergilendirilmesi 2023 isimli rapor, geçtiğimiz yılın başından bu yana küresel ekonominin en önemli sorunlarından biri haline gelen yüksek enflasyonun çalışanlara nasıl çifte darbe vurduğunu ortaya koyuyor.

Dünya genelinde son aylarda hafif bir yavaşlama gösterse de, özellikle geçtiğimiz yılın başından bu yana küresel ekonominin en önemli sorunlarından biri haline gelen yüksek enflasyon çalışanlara çifte darbe vuruyor. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından kısa süre önce yayınlanan Ücretlerin Vergilendirilmesi 2023 (Taxing Wages 2023) isimli rapora göre, artan nominal ücretlerin çalışanları daha yüksek vergi dilimlerine itmesi ve vergi indirimi, nakit yardımları için uygunluklarını azaltmasıyla birlikte emek üzerinden alınan vergiler 2022’de arttı. Bu birinci darbeyi oluşturuyor. Nominal ücretler artarken, OECD genelindeki yüksek enflasyonun ücretlerin reel olarak düşmesine neden olması ise işçi için ikinci bir darbe olarak gösteriliyor.

En çok dar gelirliyi vuruyor

Enflasyon 2022’de 30 yılı aşkın sürenin en yüksek düzeyine ulaşırken, OECD’nin analizi üye ülkelerinin çoğunda çeşitli gelir düzeyleri ve hanehalkı gruplarında etkili vergi oranlarının arttığını, özellikle de düşük gelirli çocuklu aileler için önemli bir artış olduğunu gösteriyor.

OECD ülkeleri genelinde, vergi sistemlerini enflasyona endeksleme konusunda farklı yaklaşımlar söz konusu. 17 OECD ülkesi kişisel gelir vergisi sistemlerini otomatik olarak enflasyona göre ayarlarken, 21 üye ülkenin ise bunu isteğe bağlı olarak yaptığı görülüyor. Sosyal güvenlik katkıları ve nakit yardımlar sırasıyla 21 ve 19 ülkede otomatik olarak hesaplanıyor.

Rapor, vergi sistemleri enflasyona göre tam olarak ayarlanmadığında, çocuklu düşük gelirli hanelerin etkin vergi oranlarındaki artışlara karşı en savunmasız durumdaki grup olduklarının da altını çiziyor. Ücretlerin Vergilendirilmesi 2023 raporu, vergi takozu olarak isimlendirilen istihdam üzerindeki vergi yükünün ülkeler arası karşılaştırmasına odaklanırken, gelir düzeyi ve hanehalkı bileşimine göre değişen sekiz farklı grup üzerinde duruyor.

OECD’nin hesaplarına göre, ortalama ücret alan bekar bir işçi için vergi takozu, 2022’de Belçika’da yüzde 53’ten Kolombiya’da yüzde 0’a kadar değişiyordu ve OECD ortalaması ise yüzde 34,6’ydı. OECD genelindeki oran 2021’de de yüzde 34,6 düzeyindeydi. Türkiye’de ise ortalama bekar çalışan için vergi takozu 2021’de yüzde 39,9’dan 2022’de yüzde 37,2’ye 2,7 puan geriledi. 2022’de Türkiye, 38 OECD üyesi ülke arasında en yüksek vergi takozuna sahip 18. ülke oldu.

■ OECD raporu, enflasyonun etkilerinin hafifletilmesinin önemine vurgu niteliğinde

İşçinin işverene maliyeti üzerindeki tüm vergi ve sosyal güvenlik kesintisi gibi yasal yüklerin toplam işçi maliyetine oranı olarak tanımlanan vergi takozu, başka bir deyişle, çalışanın işverene toplam maliyetiyle kendi eline geçen net ücret arasındaki fark olarak da ifade ediliyor. OECD raporunda yer alan hesaplamalar, gelir düzeyine göre artan oranlı bir vergi ve sosyal güvenlik uygulamasına göre ortalama ücret düzeyi üzerinden yapılıyor. OECD’ye göre raporun sonuçları, enflasyonun etkilerinin hafifletilmesi için politikaların önemini vurguluyor.

TAXING WAGES 2023’E GÖRE

Artan nominal ücretlerin çalışanları daha yüksek vergi dilimlerine itmesi ve vergi indirimi, nakit yardımları için uygunluklarını azaltmasıyla birlikte emek üzerinden alınan vergilerin artması birinci darbeyi oluşturuyor.
Nominal ücretler artarken, OECD genelindeki yüksek enflasyonun ücretlerin reel olarak düşmesine neden olması ise işçi için ikinci bir darbe olarak gösteriliyor.
Enflasyon, dünya genelinde son aylarda hafi f bir yavaşlama gösterse de özellikle geçtiğimiz yılın başından bu yana küresel ekonominin en önemli sorunlarından biri haline gelmiş durumda.