Piyasalar FED’le çöktü

22 Mayıs’ta yapılan FOMC toplantısında Bernanke, ekonomideki ılımlı toparlanmaya göre bir yön belirleyeceklerini ve önümüzdeki süreçlerde varlık alımlarını azaltabileceklerinin sinyalini vermişti. 22 Mayıs’ta yapılan toplantıya nazaran, hafta ortasındaki toplantıda Bernanke daha net bir duruş sergileyerek ekonomideki ılımlı toparlanmanın yanı sıra yine enflasyona ve işsizliğe dikkat çekmesine rağmen 2013 yılının sonuna doğru varlık alımlarını azaltacaklarını, bunun yanında 2014 yılında da bitirebilecekleri yönünde açıklamalarda bulundu.

Son haftalarda gelen makroekonomik verilerdeki ılımlı toparlanma, FED yetkililerinin varlık alımlarına neden devam ettiklerini daha da belirgin kılıyor. Son FED toplantısında Bernanke’nin de vurguladığı gibi, ABD ekonomisi orta derecede büyümeye devam ediyor. Konut sektöründe ve istihdamdaki büyümeler tüketici güvenini artırıyor. Ancak hâlâ FED yetkililerinin ve Bernanke’nin istediği ölçüde toparlanma yok. Enflasyonun hâlâ istenilen seviyenin altında olması ve işsizlik oranlarındaki artış, Bernanke’yi varlık alımlarını azaltmaktan uzak tutuyor.

ABD Merkez Bankası parasal genişlemeye son vermek için ekonomide işsizlik ve kalıcı büyüme ile konut piyasalarındaki gelişmeleri yakından izliyor. Yüzde 7,5 olan işsizliğin yüzde 6,5’e yaklaşması önemli bir işaret olacak. Tüketici güveni, tüketim harcamaları ve banka kredilerinde genişlemede büyümenin göstergeleri olarak izleniyor. Konut piyasasında ise yeni ipotek kredileri talebi ve konut fiyatları öncü göstergeler. Bu göstergelerde iyileşme ve toparlanma sürüyor. FED’in politika kararlarını veren Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC), 1 Mayıs’ta yaptığı açıklamada büyümeyi devam ettirmek ve işsizliği daha çok düşürebilmek için aylık 85 Milyar Dolarlık varlık alımlarına devam edeceğini belirtmişti. ABD Merkez Bankası ayrıca işsizlik oranının yüzde 6,5’in üzerinde ve enflasyon oranının yüzde 2,5’in altında kaldığı süre boyunca da faizleri sıfıra yakın tutacağını açıkladı. Bu sebeple orta vadede faiz artırımı beklenmiyor.

Euro’ya FED darbesi

Yurtdışı piyasaların FED’e odaklandığını gördüğümüz son günlerde, hafta içerisinde Euro Bölgesi de FED’in etkisinde kaldı. Avrupa Merkez Bankası’nın ikinci bir faiz indirimine gitmemesi ile değer kazanmaya başlayan Euro’ya Avrupa Merkez Bankası Başkanı Draghi’nin standart faiz oranı ve standart dışı önlemler gibi, durum gerektirdiğinde kullanabilecekleri standart dışı önlemleri olduklarını söylemesiyle piyasalarda çalkantılı hareketlerin ön plana çıktığını gözlemledik. Resesyon endişelerinin FOMC ile unutulduğu son günlerde hafta içi açıklanan ZEW Anketi verileri Almanya’da ekonomiye olan güvenin arttığının göstergesi oldu. Diğer yandan hafta içerisinde piyasaların FED beklentileri ile 1,3400 seviyelerini test ettiğini gözlemledik.

Son haftalarda Avrupa piyasalarının da ABD piyasalarındaki trende katıldığını görüyoruz. Sorunlu ülkeler olan İspanya ve İtalya’nın borsaları dahi yukarı çıkma çabaları içerisinde. Borsalardaki hareketin son zamanlarda gelen verileri fiyatlamıyor olduğu açık. Avrupa Merkez Bankası’nın son yıllarda sergilediği duruşu incelersek, ilk etapta AMB’nin gayretlerinin Yunanistan krizi ardından borçlanmakta zorluk çeken ülkelerin sürdürülebilir oranlar dâhilinde borçlanmaya devam edebilmelerine odaklandığını görüyoruz. Merkez Bankası’nın bu gayretinde açık bir başarı elde etmiş olduğunu görüyoruz. Baktığımızda, geçtiğimiz yılın büyük bir bölümünü İtalya ve İspanya’nın borçlanma faizlerinden endişe eder bir şekilde geçirdikten sonra bu yıl Avrupa ile ilgili kaygılar artık büyümeyi sağlayabilmekle ilgili.

İşte tam da bu dönemde 2013 başından itibaren Avrupa Merkez Bankası büyümeyi desteklemeye odaklanmış durumda diyebiliriz. Diğer yandan AB piyasalarında da FED havası eserken FED’in parasal genişlemeyi azaltmasıyla AB ve gelişmekte olan ülkeler de etkilenebilir. Varlık alımlarının azalmasıyla gelişmekte olan ülke piyasalarından sermaye çıkışları hızlanırken, yeni sermaye girişleri yavaşlayabilir ve kaynak maliyetleri yükselebilir. Parasal genişleme politikasının bazı faydaları da olabilir. Böyle bir politika ABD ekonomisinin durgunluğu atlattığı anlamına gelir; dış talep genişler; büyümesi ihracat kaynaklı olan ülkeler, örneğin Çin, bu durumdan olumlu yönde etkilenir.

Merkez Bankası doların peşini bırakmıyor

Türkiye’de son 3 haftadır yaşanan gerginliklerin sınırlı da olsa sektörlere ve hisse piyasalarına da yansıdığını gördük. TL’deki değer kaybının etkisiyle BİST son on senenin en sert düşüşünü yaşamıştı. TL’deki değer kaybıyla yükselişe gecen USD/TRY paritesinde bu hafta içerisinde de FED havası hakim oldu. BIST 100 endeksi de Çarşamba akşamına kadar ABD Merkez Bankası FED’in faiz oranı ve varlık alımlar konusundaki açıklamaları sebebiyle yön arayışı içerisindeydi ve 3 günlük süreçte 1000 puanlık bir primle işlem günü  sonlanmıştı.  

FED Başkanı Ben Bernanke’nin tahvil alımlarının önümüzdeki aylarda azaltılacağı (85 Milyar Dolar olan alımın 65-70 Milyar Dolara çekilebileceği) ve 2014 ortalarına doğru ise sona ereceği söylemiyle birlikte gelişmekte olan ülkelerin endekslerinde ciddi geri çekilmeler meydana geldi ve açıklama sonundaki gün yaklaşık 5340 puanlık bir düşüş yaşandı.

Endeks Perşembe gününü 73461 (-%6.82) seviyesinden tamamlarken, açıklamanın ardındaki gün, Mayıs ayından bu yana endeksteki düşüş %21.3’e ulaşarak teknik anlamda ayı piyasasına girilmiş oldu. Yabancı takası ise haftanın son günü %0.39 ekside gerçekleşti. Hafta sonuna doğru Türkiye’deki 2 yıllık tahvil faiz oranının %8.10’a yükselmesi ve Dolar/TL’nin 1.94’ün üzerine çıkışı sonucunda panik havasını engellemek amacıyla, Merkez Bankası’ndan toplam 7 Milyon 350 Bin Dolarlık satış ihaleleri ile müdahale geldi.

Önümüzdeki haftanın en kritik verisi ABD GSYH verisi olmakta açıklanacak olan GSYİH verisinin beklenene yakın veya daha olumlu geldiği takdirde parasal genişleme konusunda Bernanke’nin elini güçlendirecek olması, likiditeye ihtiyacı olan cari açık konusunda sıkıntı yaşayabilecek ülkelere yeniden satış baskısı yapabilir. Hafta içerisinde açıklanacak verilerin yanında Merkez Bankası’nın yapacağı müdahaleler de yakından takip edilmelidir.