Enerjide fatura arttı

Yılın ilk dört ayında enerji dışındaki ürünlerin toplam ithalatı yüzde 9 düşerken, enerji ürünleri ithalatı yüzde 21 artış gösterdi. Ocak-nisan döneminde enerji ürünleri ithalatı 19.6 milyar dolarla tüm yılların rekorunu kırdı.

İç talepte daralma, ekonomide yavaşlama ve dövizdeki yükseliş nedeniyle ithalat düşüşe geçerken, Türkiye’nin ekonomi çarkını çevirmek için ihtiyaç duyduğu ve neredeyse tamamen dışa bağımlı olduğu enerji ürünlerindeki ithalatı ise hızlı artışını sürdürüyor. Petrol ve gaz başta olmak üzere enerji ithalatına ödenen faturanın büyümeye devam etmesi toplam ithalat faturasındaki düşüş ve cari açıktaki iyileşmeye karşı bir direnç oluşturuyor.

TÜİK verilerinden yaptığı hesaplamaya göre, enerji dışındaki ürünlerde gerçekleştirilen ithalat, yılın ilk dört ayında ciddi bir düşüş gösterirken, enerji ürünleri dışalımında ise yüksek oranlı artış devam etti. İlk dört ayda 20 milyar dolara yaklaşan enerji ithalatı, tüm yılların rekorunu kırdı. İhracatla indirgendiğinde ocak-nisan döneminde enerji dışı ürünlerdeki dış ticaret açığında yüzde 50’ye yakın küçülme yaşandığı, enerji maddelerindeki açığın ise yüzde 20 dolayında büyüdüğü gözlendi. İlk dört aydaki toplam dış ticaret açığının yaklaşık üçte ikisi enerji ürünlerinden kaynaklandı.

Toplam ithalatın dörtte üçünü oluşturan enerji dışı ürünlerdeki dış alım tutarı ilk dört ayda, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9 azalarak 55 milyar 383 milyon dolar olurken, ithal enerji ürünlerine ödenen fatura yüzde 21.1 büyüyerek 19 milyar 586 milyon dolara çıktı. Bu gelişmelerle dört aylık toplam ithalat yüzde 2.7’lik bir düşüşle 74 milyar 968 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Ocak-nisan döneminde 20 milyar dolara yaklaşan enerji ithalatı ve bunun toplam ithalat faturası içinde yüzde 26.1 düzeyinde gerçekleşen payı, ilk dört aylık dönemler itibariyle tüm yılların rekorunu kırdı.

Enerji ürünlerinde dört aylık ithalat faturasının 13 milyar 281 milyon dolarla en büyük bölümünü, “gizli veri” kapsamındaki ham petrol ve ürünler oluşturdu. TÜİK, bir fasılda ithalatçı sayısının 3’ten az, ya da 1-2 ithalatçının hakim konumda olduğu durumlarda, ilgili ürüne ilişkin istatistiklerin açıklanmasında, mevzuat gereği “gizli veri” kriterine uyuyor. Bu kapsamdaki enerji ürünlerinde ithalat tutarının, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 23.8 artış gösterdiği dikkati çekiyor. Ocak-nisan döneminde gizli veri kapsamına girmeyen petrol ve petrolden elde edilen ürünler ithalatı da yüzde 15.6 artışla 4 milyar 761 milyon dolar oldu. Aynı dönemde, doğal gaz ve mamul gaz ithalatı yüzde 3.3 artışla 986 milyon, taş, kok ve briket kömürü ithalatı yüzde 43.4 artışla 512 milyon, elektrik enerjisi ithalatı da yüzde 199.4 artışla 45.4 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Dış ticaret açığının üçte ikisi enerjiden

Yılın ilk dört ayında Türkiye, önceki yıla göre yüzde 26.8 artışla 2 milyar 662.4 milyon dolarlık da enerji maddeleri ihraç etti. Söz konusu ihracat, anılan dönemde bu ürünlerdeki 19 milyar 586 milyon dolarlık ithalattan düşüldüğünde, enerji dış ticaretinde karşı karşıya kalınan açık; başka bir deyişle de “net enerji ithalatı”, 16 milyar 923 milyon dolar olarak gerçekleşti. Net enerji ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 20.2 büyüdü.

Buna karşılık enerji dışı ürünlerdeki dış ticaret açığı ise ocak-nisan dönemleri itibariyle yüzde 49 küçülerek 10 milyar 28 milyon dolara indi. Bu gelişmelerle toplam dış ticaret açığı ilk dört ayda geçen yılın eş dönemine göre yüzde 20.1 küçülerek 26 milyar 951.3 milyon dolara geriledi.

Dört aylık net enerji ithalatı; diğer bir deyişle enerji ürünlerindeki dış ticaret açığı, aynı dönemdeki toplam dış ticaret açığının yüzde 62.8’ini oluşturdu. Buna göre cari açığın ana kaynağı olan dış ticaret açığının yaklaşık üçte ikisi, enerjiden kaynaklandı.