EKONOMİLER BİRİNCİ YARIYI NASIL TAMAMLADI

2020 yılının mart ayı itibariyle görülmeye başlayan covid vakaları ve artan ölüm sayıları ülkelerde kapanma adımlarını zorunlu hale getirdi. Devletler vatandaşlarına bu dönem içerisinde hem düşük faizli kredi hem de karşılıksız para transferlerinde bulundu. Ekonomistler, 2021 yılında kademeli olarak yükselmeye başlayan enflasyonu geçici olacağını endişe edilmemesini dile getirdi. Fakat 2022 Mart ayında Rusya’nın Ukrayna’ya açtığı savaş ile artan emtia fiyatları enflasyonda yaşanan yükseliş ivmesini daha da hızlandırdı. Merkez Bankalarının bazıları tahvil geri alımlarına başlarken bazı bankalar politika faizinde kademeli artışa başladı. İçerisinde bulunduğumuz dönemin birinci yarısını tamamlarken Fed 1994 yılından sonra en büyük faiz artışını gerçekleştirerek yüzde 1,50 – 1,75 seviyesine yükseltti. BoE ise üst üste 5. Kez faiz arttırarak politika faizi yüzde 1,25 seviyesine yükseltti. ECB ise tahvil geri alımlarını sona erdirdi ve gelecek toplantıda ise faiz artırımına ilişkin sinyaller verdi.

Ekonomilerde yaşanan bu sıkılaşma adımlarının neticesinde şirketler ve bireylerin yatırım adımları erteledi. Ekonomik aktiviteler özellikle 2022’nin 2. Çeyreğinde şiddetli bir gerileme gösterdi. Haziran ayında yapılan bir ankette ABD ekonomisin resesyona girme olasılığı yüzde 44 seviyesine yükseldi. Bu rakam 2008 resesyonunda daha düşüktü.

Merkez bankalarının başlatmış olduğu bu sıkılaşma adımları ile ABD endekslerinde 2022’nin birinci döneminde uzun zaman sonra en sert düşüşler gerçekleşti. S&P500 endeksi 1970 yılında yaşanan %21 seviyesindeki kayıptan sonra en fazla değer kaybettiği dönem oldu.

Tablo 1: S&P500, Nasdaq ve Dow Jones Yılbaşından İtibaren Performansı

Görsel 1: S&P500, Nasdaq ve Dow Jones Yılbaşından İtibaren Performansı

Enflasyonda Son 40 Yılın Rekorları Kırıldı

İngiltere’de ve Avrupa’da tıpkı ABD ekonomisinde olduğunu gibi enflasyon 40 yıllık zirvelerine ulaştı. Euro bölgesinde geçtiğimiz Cuma günü açıklanan geçici enflasyon rakamına göre yüzde 8,6 seviyesine yükseliş gösterdi. İngiltere’de ise mayıs ayında enflasyon yüzde 9,1 seviyesine yükseliş gösterdi. BoE başkanı Bailey’ın yaptığı açıklamalarda enflasyonda iki haneli rakamların görülebileceğini hatta Ekim ayında yüzde 11 seviyelere ulaşılabileceğini açıklamıştı. ABD ekonomisinde ise yıllık yüzde 8,6 seviyesine yükselen enflasyon 1981 sonrasında en yüksek seviyeye ulaştı.

Küresel PMI Verileri İlk Yarıda Gerileme Gösterdi

Haziran ayının öncü PMI verileri ise 2022’nin ilk döneminde genellikle gerileme gösterdi. Hanelerin yükselen enflasyon nedeniyle alım güçlerinde yaşanan azalma ve emtia fiyatlarındaki yükseliş ekonomik aktivitelerde yavaşlamaya neden oldu. ABD’nin Hizmet ve İmalat PMI verileri 2022’de son ayında 51,6 ve 52,4 seviyelerine gerileme gösterdi. Bu rakamlar bir önceki ay 53,4 ve 57,0 seviyelerindeydi. Benzer bir durum Euro bölgesinde de görülmektedir. 52,8 ve 52,0 seviyelerine gerileme gösteren Hizmet ve İmalat PMI’ları geçtiğimiz ay 56,1 ve 54,6 seviyesindeydi.

ALB Yatırım Araştırma Uzman Yardımcısı Ahmet Deniz YAĞBASAN