Çevreci formül; “daha az kullan, tekrar kullan, geri dönüştür”

Kağıt ambalajlar doğa dostu mu? Bu sorunun yanıtına çoğumuz “evet” cevabı verecek. Plastik poşetlerin çevreye zarar verdiği düşünülse de rakamlar gerçeğin daha farklı olduğunu ortaya koyuyor. Nasıl mı? İşte size birkaç örnek…

Plastik poşetler, kağıda göre daha az enerji ve su harcanarak üretilir. 1000 adet kağıt torba üretimi için 3 bin 785 litre su tüketilirken aynı miktar plastik poşet için 30 litre su harcanır. Ayrıca plastikler için ağaç kesilmez, ağaçlar kesilmediğinden ekosistem korunur. Kağıt üretimi için ise her yıl dünya ormanlarının yüzde 1,3’ü kullanılır ki bu oran yaklaşık 40 milyon hektar olup İsviçre ve Paraguay’ın yüzölçümlerine eşittir. Plastik poşetler daha hafif olduğundan, daha az yer kaplar ve daha az enerji harcar. Kağıt torbaların taşınmasında harcanan enerji plastik poşetlerin taşınmasında kullanılan enerjinin tam 5 katı. Plastiğin hafifliği lojistikte sağladığı  yakıt tasarrufu ile de avantaj yaratır.

Geri dönüşüm açısından baktığımızda da kağıt torbaların sadece beş kere geri dönüşümü sağlanırken, plastik onlarca kez geri dönüştürülebilir. Plastikler geri dönüşümde en az enerjiyi harcar. Plastik maddesi doğada da bulunur. Petrolün damıtılması ve doğalgaz gibi doğal kaynaklardan elde edilen hidrokarbonların polimerleştirilmesi ile elde edilen maddeler doğada da mevcuttur. Dünya petrolünün yüzde 4’ü plastik üretiminde kullanılırken, bunun sadece yüzde 1’i ile plastik poşet imal edilir. Plastiklerin doğada yüzlerce yıl kaldığı iddiası da bilimsellikten uzak olup plastik poşetler doğada maksimum  2-10 yıl arasında kalır.

Plastik poşetler daha az katı atık yaratır. 1000 adet plastik torba 4,7 kg katı atık oluştururken, aynı adetteki kağıt torbalar ise bu rakamın yaklaşık 7 katı yani 33,9 kg katı atığa neden olur.

Çarşıda, pazarda, markette ‘bolca’ kullandığımız plastik poşetler kullanım avantajları ile alışverişlerimizin vazgeçilmezi. Küresel ısınma dünyamızı bu denli olumsuz etkilerken, alışkanlıklarımızı yeniden gözden geçirmek hepimiz için bir zorunluluk haline gelmiş durumda. Plastik poşet kullanımı da bunlardan biri. Plastik yerine kağıt ya da bez torba kullanmak bir alternatif. Ancak araştırma sonuçları plastik poşetleri hayatımızdan tamamen çıkarmanın sanıldığı kadar çevreci olmadığını gösteriyor. Çözüm ise, “daha az kullan”, “tekrar kullan” ve “geri dönüştür” cümlelerinde saklı…

Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Uysal, konuyla ilgili yaptığı açıklamada; plastik poşetlerin yerinin doğa olmadığını, tüm atıklar gibi plastik poşet atıklarının da bilinçli olarak kullanılması ve  geri dönüşüme kazandırılması gerekliliğini vurguladı.  

İrlanda plastik poşetleri yasakladı, plastik kullanımı yüzde 400 arttı… 

Plastik poşet konusu, sadece ülkemizde değil tüm dünyada üzerinde tartışılan bir konu. Bazı ülkeler yasaklama ya da vergi koyma yolunu seçerken bazı ülkeler yasaklamak yerine tüketicinin bilinçlendirilmesi ve geri dönüşüm üzerinde duruyor.

ABD ve Avrupa’daki uygulamalar konusunda da bilgiler veren Mehmet Uysal, plastik poşet kullanımının yasaklandığı ülkelerde plastik tüketiminin arttığına dikkat çekerek şunları söyledi: “Siyasilerin popülist yaklaşımları sonucu bazı ülkelerde yasaklama yoluna gidiliyor. Son olarak, ABD’nin Los Angeles eyaletinde plastik poşetlerin yasaklanması ile ilgili haberler  gündemde. 1 Ocak 2014 tarihinde uygulamaya başlayacak yasaklamanın sonuçlarını izlemek gerekiyor. Ancak, çeşitli Avrupa ülkelerinin plastik poşetler konusundaki uygulamalarını incelediğimizde; aşırı tüketimin önlenebilmesi için Almanya, İrlanda gibi bazı ülkelerin satış noktalarında alışveriş poşetlerinin belirli bir bedel karşılığında satışını desteklediğini görüyoruz. Hatta İrlanda’da bu satıştan elde edilen bedelin geri dönüşüm hizmetlerinde kullanıldığı ve kısa bir sürede poşet kullanımının  yüzde 90 oranında azaldığı gözlemleniyor. İtalya ve Fransa’da farklı bir yöntem izleniyor ve biyobozunur olmayan malzemeden yapılan poşetlerin kullanımı yasaklanıyor, İngiltere’de ise plastik poşetlere vergi uygulaması gündeme getiriliyor ancak uygulanamıyor. Son olarak Belçika’da plastik poşetler için yeşil vergi uygulamasının başlatıldığını, tek kullanımlık poşetlere vergi uygulanırken, biyobozunur poşetler ve tekrar kullanılır poşetlerin vergi dışı tutulduğunu biliyoruz.”

Yasaklama ve vergi uygulamaları ile plastik poşet kullanımı azalmış gibi görünüyor ancak gerçek maalesef öyle değil… Zira alışveriş poşeti kullanımı azalırken; çöp torbası üretimi ve tüketimi yüzde 400 gibi yüksek oranlarda artıyor ve beklenen olumlu etki yerine küresel çapta olumsuzluklar gündeme geliyor. Çünkü insanlar plastik poşetleri çoğunlukla çöp torbası olarak tekrar kullanıyor ve çöp torbaları daha kalın plastikten üretildiği için sonuçta daha fazla plastik kullanılmış oluyor. İrlanda bu konuda somut bir örnek.

Plastik poşetler Türkiye’de ambalaj atığı olarak değil çöp olarak kabul ediliyor. Yani geri dönüşümü yapılmıyor…

PAGEV Başkanı Mehmet Uysal, plastik poşetler konusunda Avrupa Birliği şartlarına uyan ülkelerin plastik poşetleri ambalaj statüsünde değerlendirdiklerini ve geri dönüşüme kazandırdıklarını da vurguladı. Türkiye’de ise plastik poşetler ambalaj statüsünde olmadığından geri dönüşüm zorunluluğu da yok. Bu nedenle poşetler çöp depolama alanlarında yer kaplayarak çevresel sorunların ortaya çıkmasına sebep oluyor. Uysal bu konuyla ilgili olarak da, “Ülkemizde plastik poşetleri yasaklamak yerine geri dönüştürmek, kullanımını azaltıcı tedbirler almak, gerek ekonomik değerlerin korunması gerekse çevre kirliliğinin önlenmesi açısından büyük önem taşımakta. Üretim aşamalarını ve geri kazanımı dikkate aldığımızda plastik poşetlerin kağıt torba veya diğer ürünlere göre çok daha çevreci olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz” diye konuştu.