Merkez Bankası yılın ilk enflasyon raporu kutularından birini 2019 yılında enflasyonun düşüşüne ayırdı. Banka, 2018’de yüzde 20.3 ile yılı kapatan enflasyonun 2019’da yüzde 11.8 seviyesinde tamamlamasının temel unsurunun döviz kurundaki oynaklığın azalması olduğunu vurguladı.

2019’da tüketici enflasyonunun 2018 sonuna kıyasla 8.5 puan gerilediği hatırlatan banka araştırmasında, bir Phillips Eğrisi modeli üzerinden düşüşü inceledi. Modelde döviz kuru, reel birim işgücü maliyetleri, ithalat fiyatları ve çıktı açığı gibi makroekonomik değişkenlere ek olarak 12 ay sonrası enflasyon beklentileri baz alındı. Sonuç 2019 yılında enflasyonda kaydedilen düşüşte ana etkenin döviz kuru gelişmeleri olduğuna işaret etti.

Döviz kuru gelişmeleri tüketici enflasyonunu, mal ve hizmet sepetindeki ithal ürünler ile doğrudan, ithal ara ve sermaye malı girdisi kullanımı nedeniyle maliyet kanalından, beklentiler kanalıyla da dolaylı olarak etkiliyor. 2019 yılında, Türk lirasının istikrar kazanması ve döviz kuru oynaklığının azalması enflasyondaki düşüşü destekledi. Araştırmada düşüşün 6.1 puanının döviz kurundan geldiği belirtildi.

Düşük talebin etkisi büyük oldu

Enflasyondaki düşüşün bir diğer önemli belirleyicisi, toplam talep koşullarını yansıtan çıktı açığı olduğu kaydedilen araştırmada 2019’da talep koşullarının enflasyondaki yavaşlamayı desteklediği kaydedildi. Düşen talebin yarattığı çıktı açığının tüketici enflasyonundaki düşüşe katkısı araştırmada 2.2 puan olarak tahmin edildi.

2019 yılında enflasyondaki düşüşü destekleyen bir diğer bileşen işlenmemiş gıda fiyatları olduğu dile getirilen araştırmada taze meyve-sebze enflasyonu, hava koşullarının da olumlu seyretmesiyle yılı yüzde 2.94 ile düşük bir seviyede kapattığı hatırlatıldı. Bu gelişmede Türk lirasındaki değerlenmenin de etkisi izlenirken, döviz kuru etkisi hariç tutulduğunda işlenmemiş gıdanın katkısının 2018 yılına kıyasla 1.6 puan düştüğü belirtildi. Küresel iktisadi faaliyetteki görünüme bağlı olarak bu dönemde ithalat fiyatları ılımlı bir seyir izlemesi de enflasyondaki düşüşü 0.9 puan destekledi.

Vergi ve asgari ücret zammı artırdı

Reel birim işgücü maliyeti, temelde asgari ücretlerdeki yüzde 26’lık artışın yansımalarına bağlı olarak, 2019 yılında enflasyona olan katkısı artan unsurlardan oldu. Enflasyona yukarı yönlü katkı yapan bir diğer kalem ise vergiler. 2019 yılındaki toplam vergilerin 1.7 puanlık katkısının 1 puanı bir önceki yıl uygulamaya koyulan geçici vergi indirimlerinin yıl içinde kaldırılmasından; geri kalan kısmı ise alkol-tütün ürünlerindeki vergi ayarlamalarından kaynaklandı.