İş yerlerinde terfi ettiren “karanlık” özellikler

Her iş yerinde neredeyse açıklanamayacak bir şekilde terfi alan birileri bulunur.

Kendimize veya iş yerindeki arkadaşlarımıza, “O bu terfiyi nasıl aldı?” diye sorduğumuz anlar olmuştur. Sonuçta ne daha fazla deneyimleri vardır, ne de çok harika bir iş çıkarıyorlardır.

Sık sık terfi alan bu çalışma arkadaşlarımızda psikologların “karanlık özellikler” dediği kişilik özellikleri bulunuyor olabilir. Psikologlar bu özellikleri bencil çıkarlar için başkalarını etkileyebilme yeteneği (manipülatörlük), ciddi bir benmerkezcilik (narsisizm), ve empati kurmayıp başkaları için endişe duymamak (asosyallik) olarak nitelendiriyor. Bunların genelde bir insanın kişiliğinde baskınsa kötü davranış biçimine sebep olduğu bilinir. Ancak bu özellikler daha az baskın olduğu kişilerde terfi almaya yardımcı olabiliyor.

Örnek olarak bu tür insanlar üzerine yapılan araştırmalar her zaman dikkat çekmek isteyen narsist insanların müşteri veya patronlarda genellikle iyi bir “ilk izlenim” bıraktığını ortaya çıkarıyor. Bu insanlar aynı zamanda kendi fikirlerinden bahsederken ikna edici olabiliyor.

Manipülatör

Kendi çıkarları için başkalarını etkileyen kimse.

Karanlık tarafları: İnsanları etkilemek için yağcılık yapar. İstediği sonuçları elde etmek için insanları kandırır.

İyi yanları: Pazarlıkta iyidir, savaşı sever. Siyasi ortaklıklar kurma konusunda üstüne yoktur.

Manipülatörler gerektiğinde yağcılık ve kandırma yollarını seçerek kendi çıkarları için başkalarını etkiler. Ancak Organizasyonel Davranış Dergisi’nin yaptığı araştırma göre bu insanlar aynı zamanda karizmatik liderler ve iyi pazarlamacılar olabiliyor. Asosyal insanlar başkaları için endişe duymazken manipülatörler sınırları zorlamayı sevdiğinden yaratıcı olabilir.

Binghampton Üniversitesi organizasyonel davranış profesörü ve 2014’teki bir araştırmayı yöneten Seth M. Spain, bilim adamlarının bu karanlık özellikleri giderek daha fazla araştırdığını çünkü bunun henüz üstüne çok fazla çalışılmamış karakter farklılıklarını anlamak için iyi bir çerçeve oluşturduğunu belirtti. Çalışanlarının karakterlerini fark etmeyi öğrenmek işverenlerin de işine gelecektir. Böylece işverenler daha mantıklı eğitim ve iş dağıtımıyla iş yerindeki kariyer patikalarında iyileştirme yapabilecektir.

Dr. Spain aynı zamanda narsist veya manipülatör insanların yeteneklerini etki yaratmak için nasıl kullandıklarından “herkesin bir şeyler öğrenebileceğini” bildirdi. Bu aynı zamanda iş arkadaşlarının ve patronların aşırı karakterleri sorun çıkarmadan önce erken tespit etmelerine olanak sağlayacaktır.

Renee LeBouef, önceki işindeki patronuyla yaşadığı sorundan edindiği deneyimi kullanarak kendisiyle dedikodu yapmak isteyen iş arkadaşlarını önlüyor.

Narsist

Karanlık tarafları: Dikkat çekmek ister. Görünümünü ve cazibesini prestij ve statü için kullanır.

İyi yanları: Fikirlerini büyük bir coşkuyla sunar ve iyi bir ilk izlenim bırakır.

LeBouef’in patronu kendisi ve iş arkadaşlarına yakınlaşmak için onlara ne kadar çekici ve yetenekli olduklarını söylemiş. Daha sonra kendileri hakkındaki kişisel bilgileri paylaşmaları için baskı uygulamış. Patronları daha sonra dedikoduları çalışanlar arasına mesafe çekmek, takım üzerindeki kontrolünü artırmak ve kendini daha üst seviyelere terfi ettirmek için kullanmış.

LeBouef şimdi iş arkadaşlarıyla sadece kendisiyle ilgili genel bilgileri paylaşıyor. LeBouef “İş yeri dışında benim hayatımla ilgili daha fazla bilgi edinmelerine gerek yok,” diyor. Yeni patronunu takdir eden LeBouef onun çalışanlarının hayatlarının detayına girmeden onlara değer verdiğini hissettirebildiğini belirtiyor.

Araştırmaya göre karanlık özelliklere sahip olan insanlar iş başvurularında genellikle çekiciler çünkü cazibe, kararlılık ve belirgin bir liderlik sergiliyorlar. Araştırmacılar narsistlerin eğitim programlarında başarılı olabileceklerini çünkü her zaman ellerinden gelenin en iyisini yapıyormuş gibi gözükmek istediklerini söylüyor.

2010 tarihli bir araştırmaya göre “yağcılık” sadece akıllı bir şekilde kullanılırsa patronların gözüne girmede fayda sağlıyor. Araştırmaya göre yağcılığı bir tavsiye almak için kullananlar terfi alma şanslarını artırıyor. Örnek olarak, “Bu stratejiyi nasıl bu kadar başarılı bir şekilde uyguladın?” türü taktikler terfi şansını artırabiliyor.

Çeyreklik Yönetim Bilimi dergisinde çıkan ve 1,822 yönetici, CEO ve müdürle yapılan araştırmaya göre “Sizi çok takdir ediyorum,” veya “En iyisi sizsiniz” tarzı söylemler terfi alma şansını aksine düşürüyor.

Asosyal Kişilik

Diğerlerinin nasıl hissettikleriyle ilgilenmeyen kişiler.

Karanlık tarafları: Düşüncesizce hareket ederler. Gerilim ve husumet ararlar.

İyi yanları: Yaratıcı düşünüp sınırları zorlarlar.

Manipülatörler aynı zamanda siyasi ortaklıklar kurma konusunda başarılıdır. Sertifikalı Dolandırıcılık Müfettişleri Birliği’nin başkanı James D. Ratley, “Bu tür insanların kariyer basamaklarını tırmanmalarının sebeplerinden biri çok zorlayıcı olmalarıdır,” ifadesini kullandı.

Ancak bu karaktere sahip olan insanların kariyerleri uzun vadede sorunludur çünkü bu insanlar şirketleri için uzun vadeli sonuçlar düşünmek yerine kendileri için kısa vadeli çıkarlar peşinde koşar. Dr. Spain iş arkadaşlarının bu kişileri düşmanca, kaba veya küstah bulabileceğini söylüyor. Eğer bu özellikler bir insanda aşırı derecede mevcutsa hayatını kötü bir şekilde etkileyebilir. Ratley bu tür insanlara sorun çıkaran şeyin, “Genellikle kuralların onlar için geçerli olmadığını düşünmeleri” olduğunu belirtiyor.

Ratley ve diğer kurumsal muhasebe uzmanları HealthSouth  Corp.’un eski CEO’su Richard Scrushy’i hem zorlayıcı hem de ikna edici olabilen manipülatif bir karaktere örnek olarak gösteriyor. Scrushy 1984’te kurduğu ayakta tedavi veren klinikleri ve rehabilitasyon merkezlerini karizmasını ve pazarlama yeteneğini kullanarak 4 milyar dolarlık bir deve dönüştürmüş.

HealthSouth’un eski CFO’su ve deneyimi hakkındaki bir kitabın da yazarı olan Aaron Beam “O klasik iyi pazarlamacılardan. İnsanların onun fikirlerine katılmalarını sağlayan büyüleyici bir yeteneği vardı,” şeklinde görüş bildirdi.

Ancak Beam, Scrushy’nin aynı zamanda ona katılmayan çalışanların hayatlarını zorlaştırdığını da belirtiyor. Beam, Scrushy’nin toplantılarda çalışanları küçük düşürdüğünü hatırlıyor: “Sizin suratınıza doğru çığlık atardı.” Scrushy aynı zamanda gösterişli hayat tarzı için müsrifçe para harcamış.

Regülatörler HealthSouth’ın muhasebesinde 2.7 milyar dolarlık sahtekarlık yapıldığını anlayınca şirket çökmüş ve Scrushy CEO’luktan 2003 yılında atılmıştı. Scrushy ilk başta bu suçtan beraat etse de daha sonra bir mahkeme Scrushy’e sahtekarlıktan 2.88 milyar dolar ceza vermişti. Beam de aynı suçtan dolayı 3 ay hapis yatmış. Scrushy farklı bir skandaldan (devlet memuruna rüşvet) 5 yıl hapis yattıktan sonra 2012’de hapisten çıktı.

Bir röportajda “Muhasebedeki hilenin benim yönetimim altında gerçekleştiğini kabul ediyorum,” diyen Scrushy yine de olayda kişisel hatasının bulunmadığını iddia etmişti.

Scrushy yönetim stilinin astları üstünde etki bıraktığını belirtiyor. Şu anda iş yerlerine danışmanlık ve konuşmacılık yapan Scrushy, “120 kişiyi bir süt çocuğu gibi yönetemezsiniz. Her CEO’nun biraz güçlü olması lazım… Bunun bir ‘karanlık taraf’ olduğunu düşünmüyorum. Bu aksine bir iş yerini sıfırdan kurabilmek için gereken bir yetenek,” ifadesini kullanıyor.

Beyaz yakalı suçluları sahtekarlıkları önlemek için konuşmacı olarak işe alan şirket The Pros & The Cons’un kurucusu Gary Zeune iş arkadaşlarınızdaki karanlık tarafları fark etmek için zorbaca davranışlara dikkat edilmesi gerektiğini vurguluyor.

Karanlık kişilikler genellikle sevecen ve yarışmacı gözükerek kendilerini sevdirirler. Zeune, “sizden istediği bir şeye göre gereğinden çok daha nazik ve iyi davranmaya çalışan” iş arkadaşlarından uzak durulması gerektiğinin altını çizdi.

EKONOMİ AJANDASI