Temmuz ayında 1.34’lerde olan euro/dolar paritesinin 1.18’lere gerilemesi Türk ihracatçısını vurdu. Paritede 6 aylık süreçteki bu değişim nedeniyle yıllık bazda 7- 8 milyar dolarlık ihracat kaybı yaşanması söz konusu. 2014 yılındaki ihracatımız 157 milyar dolarken, bunun yüzde 47’si dolar, yüzde 45.6’sı euro cinsindendi. İthalatımızın ise yüzde 63.4’ü dolar yüzde 30.6’sı euro cinsinden. Bu da yerli sanayicinin üretim maliyetini yükseltirken, cari açığı da tetikleyecek sebeplerden… İhracatçılar paritenin 1.34 olduğu seviyede risklere karşı hedging yapmadıkları için sorun daha da büyük bir hal aldı. Bugün içinse uzmanlar hedginge daha mesafeli bakıyor.

Bunun nedeni parite bu seviyelerdeyken hedging, avantajdan çok sadece ekstra maliyet yaratabilir.

Parite yüzde 50 kaybettirdi 

Pariteden kaynaklı olarak yarı yarıya kayıp yaşandığını belirten İstanbul Tekstil ve Ham Maddeleri İhracatçıları Birliği (İTKİB) Başkanı İsmail Gülle, ihracatçının bu günleri taşımak zorunda olduğunu belirtti. Uluslararası piyasaların bu duruma karşı mutlaka bir reaksiyon göstereceğini savunan Gülle, mevcut durumun tamamen aleyhimize olduğunu ve etkinin süreceğini söyledi. Hedging gibi bir takım mekanizmalarla mevcut duruma karşı korunulamayacağını ileri süren Gülle, ince hesaplar yapmanın şart olduğunu dile getirdi. Makine İhracatçıları Birliği Başkanı Adnan Dalgakıran ve Nişantaşı Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kerem Alkin de hedge etmek konusunda Gülle’yle aynı fikirde… Dalgakıran, parite karşısında kısa vadede yapacak bir şeyin olmadığını söylerken, Alkin de şu anda hedgingin avantaj olmayabileceğine dikkat çekti.

İstihdamda azalma olabilir 

Dolardaki yukarı yönlü hareketin Türkiye’nin aleyhine olduğunu aktaran Adnan Dalgakıran, Türkiye’nin orta-düşük teknolojili ürün ürettiğini hatırlattı. Türk ihracatçısının bu ürünleri üretirken ara malı ya da ham maddeyi dolar cinsinden alıp bitmiş ürünü euro cinsinden sattığını anlatan Dalgakıran, “Paritedeki değişim miktarda değişim olmasa da bizim ihracat rakamımızı aşağıya çekecek. Çünkü biz euro ile yaptığımız ihracatı dolara çevirerek açıklıyoruz. Dolar bölgelerine ihracatı artırmamız şart. Burada da Uzakdoğu ön plana çıkıyor. Paritedeki değişim karşısında kısa vadede yapacak çok şey yok gibi. Orta-düşük teknolojili üretim belki fiyat reİhracatçıya 8 milyar $ parite darbesi kabetinin olduğu niteliksiz bir alan. Türkiye’nin tek yolu orta- yüksek teknolojili ürün üretimine geçmektir. Daha önce de parite 0.8 seviyesine kadar gerilemişti. Ondan sonra paritedeki yükselişle birlikte ihracatımız yükseldi. Sağlıklı bir yapı kurmazsak küresel konjonktürle beraber kazandıklarımızı kaybederiz” diyor. Paritenin 1.34 olduğu seviyelerde kar marjının iyi bir durumda olduğunu bildiren Prof. Dr. Kerem Alkin ihracatçıya “1.18 ya da 1.16’dan bir bankayı hedge etmeye razı ederse yapsın” tavsiyesinde bulunuyor ve ekliyor: “Yıl sonunda paritenin çok aşağılara ineceği beklendiğinden bunu yapmaları çok zor. Şu anda daha aşağıdaki bir parite seviyesinden hedging avantajlı olmayabilir. Yapılabilecek en iyi şey üretim maliyetlerini kısmak. Euro değer kaybetmeye devam ederse istihdamda azalma olabilir.”

Avrupa’nın dışındaki ihracat pazarlarımızda sıkıntı yaşamadığımızı ifade eden İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Başkanı Murat Akyüz, girdi maliyetlerinin euro olup da ihracatın dolarla yapıldığı yerlerin de olduğunu aktardı. Buna karşın Afrika’ya euro ile ihracat yaptığımız pazarlara artık dolarla mal satmaya başladığımızı açıklayan Akyüz, ihracatçının ana hedef olarak dolarla ticaret yapan Asya pazarlarını izlemesi gerektiğini kaydetti. Bu pazarlarda yüksek vergi duvarı nedeniyle 1-0 geride olunduğunu ileri süren Akyüz, “Şimdi Avrupalılar euroyla alıp euroyla satmalarının avantajını Asya pazarlarında kullanıyorlar. Serbest Ticaret Anlaşmaları’nın (STA) olduğu pazarları bizden almaya başladılar. Paritedeki bu değişim nedeniyle bizim bütün formüllerimiz şaşıyor. İhracatçının kendisini doğrudan hedge etmesinde fayda var. Bugüne kadar ihracatçımız hedge etmeyi maliyetli olarak görüyordu. Şimdi durum ortada. Bugün tüm finansal enstrümanların ortada olduğu bir savaş var. Burada ya hedge edeceksin ya pazarı kaybedeceksin ya da vadeli satışı azaltacaksın. Vadeli satışı azaltmak pek mümkün değil tabi” açıklamasını yaptı.

Parite çeliği iç piyasada da vurabilir 

Paritedeki gerilemenin en büyük endişe yarattığı sektörlerin başında ise çelik geliyor. Açılan anti-damping soruşturmaları nedeniyle zorluklarla karşılaşan çelikçileri şimdi de iç piyasada zor günler bekliyor. Eurodaki gerilemenin nerede duracağının öngörülemediğini söyleyen Türkiye Çelik Üreticileri Derneği (TÇÜD) Genel Sekreteri Veysel Yayan, “AB, ihracat artışı sağlamak adına euroda böyle bir hareket yarattı. Çelik sektörü açısından bakarsam Avrupa’yla olan dış ticaretimiz rahatsız edici seviyede artabilir. İç piyasada üretilen ürün yerine Avrupa’nın çeliğinin tercih edilmesinden endişe ediyoruz” şeklinde konuştu. Bu yılın ve 2016’nın ihracatçı açısından pek olumlu olmadığını ifade eden Ekonomist Dr. Can Fuat Gürlesel de paritedeki gerileme karşısında yakın bir zamanda İstanbul Sanayi Odası (İSO) ve Türkiye İhracatçılar Meclisi’nde (TİM) bu ortamda riskleri azaltmak için ne yapılması gerektiğine dair bir toplantı yapacaklarını anlattı. Petrol fiyatlarının düşmesine de değinen Gürlesel, “İyi gibi algılansa da ihracatçıya bu da olumsuz yansıyabilir. Çünkü Avrupa’dan sonra en çok ihracat yaptığımız pazarların en büyük geliri petrolden. Şimdi bunlar alımlarını kısabilir” diye konuştu.

İhracatçı bu dönemde ne yapmalı?

✓Parite değişimlerini fırsat bilerek paradan para kazanayım dememeli. Bu daha büyük kayıplara yol açabilir. ✓ 1.16’nın altındaki bir orandan hedge etmenin maliyetini göze almamalı.
✓ İyi bir hesap yapmadan mevcut parite üzerinden çok uzun vadeli satışlar yapmamalı.
✓Daha ucuz olduğu için iç piyasada üretilen bir ürünü bırakıp dışarıdan tedarik etmemeli. Bu parite baskısıyla yıpranan yerli sanayiciyi daha da zor duruma düşürerek, piyasanın tamamen yıpranmasına yol açabilir.

İhracatçı pariteye karşı ne yapmalı?

✓ Uzakdoğu gibi ticaretini dolarla yapan pazarları hedefi ne almalı.
✓ Bugünkü pariteye göre kendisini hedge edebileceği bir banka bulursa, bunu kullanmalı.
✓Emtia fiyatlarının da gerilediği bu dönemde üretim maliyetlerini kısmak için çalışmalar yürütmeli.
✓ Her siparişi için ayrı ayrı maliyet, fiyatlama ve kur beklentisi ayarı yapmalı
✓Vadeli satışlarını mümkün derecede azaltmalı.
✓Uzun vadede orta- düşük teknolojili üründen, orta- yüksek teknolojili ürün üretimine geçmeli.